Twórcą nagrobka jest osiadły w Gdańsku flamandzki architekt i rzeźbiarz Willem van den Blocke [czyt. wilem wan den bloke]. Należał on do najwybitniejszych mistrzów dłuta, działających w Rzeczypospolitej na przełomie XVI i XVII w. Na zlecenie króla Stefana Batorego wykonał w Siedmiogrodzie nagrobek jego brata – Zygmunta, a dla niego samego zaprojektował koronę. Kolejny polski władca, Zygmunt III Waza, zamówił u Willema van den Blocke nagrobek swojego ojca Jana III Wazy, znajdujący się obecnie w Szwecji, w katedrze w Uppsali. Wykonany w stylu manieryzmu niderlandzkiego nagrobek Batorych został ukończony w 1598 roku. Po zmontowaniu kamiennych elementów architektonicznych, rzeźb figuralnych i detali ornamentalnych, dzieło zostało wzbogacone o malowane na ścianie ornamenty z motywem smoczych głów.
Fundatorem nagrobka w Barczewie był Andrzej Batory, książę Siedmiogrodu, bratanek Stefana Batorego. Dzięki poparciu koronowanego stryja zdobył on wykształcenie w Rzeczypospolitej oraz w Rzymie i otrzymywał co raz wyższe godności kościelne. Mimo że pełnił funkcję biskupa warmińskiego, a w wieku 21 lat otrzymał tytuł kardynała, nie miał święceń kapłańskich, co stosunkowo często zdarzało się w dawnej Rzeczypospolitej. Z inicjatywy Andrzeja Batorego w opuszczonym przez Franciszkanów klasztorze w Barczewie osiedli Bernardyni. Tutejszą kaplicę św. Antoniego kardynał wybrał na miejsce spoczynku dla siebie i swojego brata Baltazara. Żaden z nich nie spoczął jednak w krypcie, obaj padli ofiarą walk o władzę w Siiedmiogrodzie. Wyobrażony w dolnej części nagrobka w rycerskiej zbroi Baltazar Batory zginął w 1594 roku z rozkazu swojego kuzyna Zygmunta Batorego. Ukazany powyżej w szatach kardynalskich Andrzej Batory został pokonany w bitwie pod Sibinem przez hospodara Mołdawskiego Michała Walecznego. W czasie ucieczki do Mołdawii Andrzej Batory został schwytany i zabity przez chłopów szeklerskich, a jego odcięta głowa została ofiarowana hospodarowi. Papież Klemens VIII obłożył klątwą wieś, z której pochodzili oprawcy polskiego kardynała, nakazując jej mieszkańcom stuletni post w ramach pokuty.
